გამქრალი
ტურისტები
ტურისტები
by ClickMedia
სიღნაღში საშუადღეოდ ჩავდივართ და ქალაქის ცენტრში ლადო მჭედლიშვილს ველოდებით. ლადო ადგილობრივი გიდია, რომელიც წესით ახლა, ქალაქში ჩამოსულ უცხოელ ტურისტებს ქალაქის ღირსშესანიშნაობებს უნდა აცნობდეს.
წითელკრამიტიანი სახლები ხის დარაბებით, ჭიშკრებითა და აივნებით ერთმანეთის გვერდითაა ჩამწკრივებული. ლადო გვიყვება, რომ ისტორიულად აქ - ზოგიერთ ადგილას დუქნები, ზოგან კი სახელოსნოები ფუნქციონირებდა. რესტორნები და კაფეები ვიზიტორებს ავთენტურ, მრავალსაუკუნოვან გემოების გასასინჯად ეპატიჟებოდა. სუვენირების მაღაზიები კი სავსე იყო ტურისტებით.
ვიწრო, მოკირწყლული ქუჩები იმდენად გადატვირთული იყო რომ გამვლელებს ერთმანეთისთვის გვერდის აქცევა უჭირდათ.
COVID-19 პანდემიამ კი ეს რეალობა თავდაყირა დააყენა.
წითელკრამიტიანი სახლები ხის დარაბებით, ჭიშკრებითა და აივნებით ერთმანეთის გვერდითაა ჩამწკრივებული. ლადო გვიყვება, რომ ისტორიულად აქ - ზოგიერთ ადგილას დუქნები, ზოგან კი სახელოსნოები ფუნქციონირებდა. რესტორნები და კაფეები ვიზიტორებს ავთენტურ, მრავალსაუკუნოვან გემოების გასასინჯად ეპატიჟებოდა. სუვენირების მაღაზიები კი სავსე იყო ტურისტებით.
ვიწრო, მოკირწყლული ქუჩები იმდენად გადატვირთული იყო რომ გამვლელებს ერთმანეთისთვის გვერდის აქცევა უჭირდათ.
COVID-19 პანდემიამ კი ეს რეალობა თავდაყირა დააყენა.
დღეს აქ მხოლოდ თითო-ოროლა სასიცოცხლო მნიშვნელობის ობიექტი მოქმედებს - სუპერმარკეტი, აფთიაქი, ბანკი. “ქორწინების სახლიც” კი, რომელიც იმით იყო ცნობილი, რომ 24/7-ზე მუშაობდა, კვირა დღეს დაკეტილი დაგვხვდა.
“
თითქოს, ძინავს ქალაქს. დრო გაჩერდა. მხოლოდ ადგილობრივები დავრჩით, უცხო ხალხი გვიკვირს.
ქალაქს 2020 წლის მარტის შემდეგ ტურისტი აღარ უნახავს. მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა კი, რომელთათვისაც ტურიზმი შემოსავლის ერთადერთი წყარო იყო, შემოსავლის გარეშე დარჩა. ლადომ უცხოელ ტურისტებს ქალაქი ბოლოს იანვარში მოატარა.
21 წლის ლუკა მოსულიშვილის საოჯახო ბიზნესიც უცხოელ ტურისტებზეა გათვლილი. ექვსი კვადროციკლით სიღნაღში ჩამოსულ დამსვენებელს რამდენიმე სახის ტურს სთავაზობს.
ცხადია, COVID-19-ის ეფექტმა მასზეც იმოქმედა და ვიდრე საქართველო საზღვრებს უცხოელ ტურისტებს გაუხსნის, ლუკა და მისი ოჯახი იმ დანაზოგს ხარჯავენ, რაც გასულ წელს ტურისტულ სეზონზე გამოიმუშავეს.
ლუკას თქმით, შიდა ტურიზმის ამოქმედება მისთვის დიდ შვებას მაინც არ წამოადგენს, რადგან საქართველოდან ტურისტები, როგორც წესი, საკუთარი ტრანსპორტით ჩამოდიან, შესაბამისად, მისი სერვისი არ სჭირდებათ.
ლუკას თქმით, შიდა ტურიზმის ამოქმედება მისთვის დიდ შვებას მაინც არ წამოადგენს, რადგან საქართველოდან ტურისტები, როგორც წესი, საკუთარი ტრანსპორტით ჩამოდიან, შესაბამისად, მისი სერვისი არ სჭირდებათ.
დანაზოგის გარეშე და საზღვრების გახსნის იმედად არის პენსიონერი ედუარდ ღვინიაშვილი, რომელიც ლუკასგან განსხვავებით, ტურისტებს ტაქსით ემსახურებოდა და კახეთის ღირსშესანიშნაობებს ათვალიერებინებდა. მანქანით ყოველდღიურად გამოდის ქალაქის ცენტრში.
ცხადია, უცხოელები აქ არ არიან, მაგრამ იმედი აქვს, ადგილობრივებს დასჭირდებათ მისი სერვისი და მიმდებარე სოფლებში წაიყვანს. საქართველოს მთავრობის კომპენსაცია მას არ მიუღია და ამის არც იმედი აქვს, რადგან “უსაბუთო” თვითდასაქმებულია.
ცხადია, უცხოელები აქ არ არიან, მაგრამ იმედი აქვს, ადგილობრივებს დასჭირდებათ მისი სერვისი და მიმდებარე სოფლებში წაიყვანს. საქართველოს მთავრობის კომპენსაცია მას არ მიუღია და ამის არც იმედი აქვს, რადგან “უსაბუთო” თვითდასაქმებულია.
მეა ნამიჭეიშვილი და მისი ოჯახი ხუთი წელია, რაც თბილისიდან სიღნაღში მამაპაპისეულ ადგილს დაუბრუნდა. მიზეზი ტურისტული ბუმი იყო. თავიდან მცირედით დაიწყეს, მაგრამ სერვისზე მოთხოვნა მიწოდებასთან შედარებით იმდენად დიდი აღმოჩნდა, რომ დღეს უკვე ოჯახური ტიპის სასტუმროსა და რესტორან “მარანს” უძღვებიან.
გაფართოებასაც გეგმავდნენ ახალი ტურისტული სეზონის გახსნამდე. მაისიდან კი მათი სასტუმრო სრულად იყო დაჯავშნილი. COVID-19-მა მათი გეგმებიც დროებით მაინც განუხორციელებელი დატოვა. ჯავშნები გაუქმდა. მეას დიდი ოჯახი, რომელიც სრულად ტურიზმის სფეროში იყო თვითდასაქმებული, შემოსავლის გარეშე დარჩა.
დაბრკოლებების მიუხედავად მეას ოჯახი ბიზნესისათვის პროფილის შეცვლას არ ფიქრობს. მათი რესტორნის მომსახურების საფასური რომ გაიზრდება, ეს დანამდვილებით იციან.
“უნდა დავიცვათ დისტანცია მაგიდებს შორის, სტუმრებს შორის. შემცირდება ჩვენთვის სტუმრების რაოდენობა და ფასები, სამწუხაროდ, მოგვიწევს, რომ გავზარდოთ. პირბადეები, ხსნარები, ხელთათმანს და ქუდებს ისედაც ყოველთვის იყენებდნენ, მაგრამ დამატებით ბევრი ხარჯია გასათვალისწინებელი.” მეა ნამიჭეიშვილი, 30 წლის.
საქართველოს მთავრობამ “ანტიკრიზისული გეგმის” ფარგლებში დააანონსა, რომ “ტურიზმთან დაკავშირებულ ბიზნეს სუბიექტებს 4 თვის ქონებისა და საშემოსავლო გადასახადი პირველ ნოემბრამდე გადაუვადა. მცირე სასტუმროებს კი 6 თვის საბანკო სესხის ხარჯის 80%-ს უფინანსებს, რამაც 10 მილიონი ლარი შეადგინა და ამით 850 სასტუმრო სარგებლობს.”
“მარანის” მფლობელებისათვის შეღავათების მიღების პირობები ბუნდოვანი დარჩა.
“უნდა დავიცვათ დისტანცია მაგიდებს შორის, სტუმრებს შორის. შემცირდება ჩვენთვის სტუმრების რაოდენობა და ფასები, სამწუხაროდ, მოგვიწევს, რომ გავზარდოთ. პირბადეები, ხსნარები, ხელთათმანს და ქუდებს ისედაც ყოველთვის იყენებდნენ, მაგრამ დამატებით ბევრი ხარჯია გასათვალისწინებელი.” მეა ნამიჭეიშვილი, 30 წლის.
საქართველოს მთავრობამ “ანტიკრიზისული გეგმის” ფარგლებში დააანონსა, რომ “ტურიზმთან დაკავშირებულ ბიზნეს სუბიექტებს 4 თვის ქონებისა და საშემოსავლო გადასახადი პირველ ნოემბრამდე გადაუვადა. მცირე სასტუმროებს კი 6 თვის საბანკო სესხის ხარჯის 80%-ს უფინანსებს, რამაც 10 მილიონი ლარი შეადგინა და ამით 850 სასტუმრო სარგებლობს.”
“მარანის” მფლობელებისათვის შეღავათების მიღების პირობები ბუნდოვანი დარჩა.
“
“იმდენად ბუნდოვანი იყო და იმდენად გაურკვეველი, არანაირად არ შეგვხებია. დავრჩით ყოველგვარი შემოსავლის გარეშე და გადასახადზეც კი არანაირი გადავადება. კომუნალურ გადასახადებს ვგულისმხობ, არანაირი შეღავათი არ ყოფილა.
სიღნაღი პატარა ქალაქია. მთავარი ღირსშესანიშნაობების მოვლა ფეხითაც შეიძლება და ამისთვის, სულ რაღაც, ორ საათამდეა საჭირო. სიღნაღელი გიდი ლადო გვიყვება, რომ ადგილობრივები განსაკუთრებულად ამაყობენ მე-18 საუკუნეში აგებული გალავნით. ოთხ კილომეტრნახევარი სიგრძის გალავანი ქალაქს გარს ერტყა და, ძირითადად, ჩრდილოკავკასიური ტომებისგან თავდასაცავად გამოიყენებოდა.
“კახეთი სოფლის მეურნეობის მხრივ მდიდარი კუთხე იყო და ხშირად იყო თავდასხმები. ადამიანებსაც იტაცებდნენ, ბავშვებსაც, ისტორიულად ყველამ ვიცით. პირიქითა თავდახმებიც ხდებოდა, შურისძიებისთვის”.
“კახეთი სოფლის მეურნეობის მხრივ მდიდარი კუთხე იყო და ხშირად იყო თავდასხმები. ადამიანებსაც იტაცებდნენ, ბავშვებსაც, ისტორიულად ყველამ ვიცით. პირიქითა თავდახმებიც ხდებოდა, შურისძიებისთვის”.
მარიამ მჭედლიშვილის მარანი “ვაინი” როგორც აღმოჩნდა, ტურისტებისთვის ერთერთი საყვარელი სავიზიტო ადგილია. ამ ადგილს მთელ ქალაქში “მარის მარნის” სახელით იცნობენ.
“კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჩვენს პატარა მარანში. ეს კედლები 3 მეტრი მიწაშია, ტემპერატურას ინარჩუნებს მუდმივად, ღვინისთვის აქ არის კარგი ტემპერატურა შესანახადად და მისართმევადაც. აქ არის ქვევრებიც, რაც ახლა ცარიელია. დიდი მარანი და ქვევრები გვაქვს სოფელში. სიღნაღთან ახლოს ჩვენ გვაქვს დიდი მარანი, სადაც ვასხამთ ღვინოს და ვწურავთ. აქ საჩვენებლად გვაქვს.”
“კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჩვენს პატარა მარანში. ეს კედლები 3 მეტრი მიწაშია, ტემპერატურას ინარჩუნებს მუდმივად, ღვინისთვის აქ არის კარგი ტემპერატურა შესანახადად და მისართმევადაც. აქ არის ქვევრებიც, რაც ახლა ცარიელია. დიდი მარანი და ქვევრები გვაქვს სოფელში. სიღნაღთან ახლოს ჩვენ გვაქვს დიდი მარანი, სადაც ვასხამთ ღვინოს და ვწურავთ. აქ საჩვენებლად გვაქვს.”
მარიამ მჭედლიშვილის ოჯახისათვის ბევრი სხვა სიღნაღელის მსგავსად ტურიზმში თვითდასაქმება შემოსავლის ერთადერთი საშუალება იყო. ოჯახი მარნის გარდა ერთ ოთახიან სასტუმროსაც ამუშავებდა, რომელსაც საერთაშორისო პლატფორმა booking.com-ზე არცთუ დაბალი 9.4/10 შეფასება აქვს.
ამის გარდა, “სიყვარულის ქალაქში”, სადაც დაქორწინების გადაწყვეტილებას წყვილები ხშირად სპონტანურად იღებენ, მარიამს “ქორწინების სახლის” გვერდით ფართი აქვს იჯარით აღებული და ქორწილისათვის საჭირო აქსესუარებს ყიდის. გვიყვება, რომ პანდემიამდელ პერიოდში მუშაობით ძალიან კმაყოფილები იყვნენ.
ამის გარდა, “სიყვარულის ქალაქში”, სადაც დაქორწინების გადაწყვეტილებას წყვილები ხშირად სპონტანურად იღებენ, მარიამს “ქორწინების სახლის” გვერდით ფართი აქვს იჯარით აღებული და ქორწილისათვის საჭირო აქსესუარებს ყიდის. გვიყვება, რომ პანდემიამდელ პერიოდში მუშაობით ძალიან კმაყოფილები იყვნენ.
“
“უზომოდ კმაყოფილი ვიყავით მუშაობით, იმიტომ, რომ მოდიოდა ბევრი ტურისტი, რომელსაც აინტერესებდა ქართული ღვინო. არა მხოლოდ დასალევად, არამედ - ღვინის კულტურა და ისტორიაც. კახეთი მითუმეტეს, ღვინის ქვეყანაა და ევროპაშიც და აზიაშიც ძალიან ცნობადი გახდა ქართული ქვევრის ღვინო.”
დღევანდელ რეალობას მარიამი და მისი ოჯახი მოუმზადებლები შეხვდნენ. ტურისტიც ბევრი ჩამოდიოდა, შემოსავალიც სტაბილური ჰქონდათ. დღეს კი მათ სახლიდან ნივთების გაყიდვა უწევთ. მიუხედავად იმისა, რომ ქალქი პანდემიის და პოსტ პანდემიის პირობებში პარალიზებულია, “ქორწინების სახლს” ყოველთვიურად იჯარა უნდა გადაუხადოს.
“მივმართეთ იჯარა რომ შეეჩერებინათ, მაგრამ გვითხრეს, რომ არ არის ჩვენთან მოსული ბრძანება, რის საფუძველზე შეიძლება შეგვიჩერდეს იჯარა. დიდ თანხას არ ვიხდი იჯარისთვის, მაგრამ როცა არ არის მუშაობა, ისიც დიდი თანხაა.”
“მივმართეთ იჯარა რომ შეეჩერებინათ, მაგრამ გვითხრეს, რომ არ არის ჩვენთან მოსული ბრძანება, რის საფუძველზე შეიძლება შეგვიჩერდეს იჯარა. დიდ თანხას არ ვიხდი იჯარისთვის, მაგრამ როცა არ არის მუშაობა, ისიც დიდი თანხაა.”
მარიამ მჭედლიშვილს ქალაქის მერიამ იჯარის გადავადებაზე უარი უთხრა. ერთადერთი დახმარება, რასაც მისი ოჯახი სახელმწიფოსგან ელოდება, ერთჯერადი კომპენსაცია - 300 ლარია. როდემდე ეყოფა ოჯახს ორი მცირეწლოვანი ბავშვითა და დასნეულებული მოხუცით 300 ლარი თავის სარჩენად, რთული დასათვლელი არ არის.
იმედად ისევ ცხოვრების ჩვეული რიტმისთვის დაბრუნება, ქალაქის ტურისტებით გავსება და საკუთარ თავზე თავად ზრუნვა რჩება. როცა ისევ შეეძლება მარანში სტუმრებს ქართული ღვინით უმასპინძლოს, და ისტორია და ტექნოლოგიები გააცნოს.
იმედად ისევ ცხოვრების ჩვეული რიტმისთვის დაბრუნება, ქალაქის ტურისტებით გავსება და საკუთარ თავზე თავად ზრუნვა რჩება. როცა ისევ შეეძლება მარანში სტუმრებს ქართული ღვინით უმასპინძლოს, და ისტორია და ტექნოლოგიები გააცნოს.
ოფიციალური მონაცემებით, 2019 წელს საქართველოში 5 მილიონი ტურისტი შემოვიდა. მათ საერთო ჯამში 8 მილიარდ ლარზე მეტი დახარჯეს. ტურიზმის სფეროს სპეციალისტების თქმით, დღეს ეს მონაცემები განულებულია. საქართველოს მთავრობამ მეწარმეებისათვის დახმარების მიზნით, ბიუჯეტიდან 100 მილიონი ლარი გამოყო. ანტი-კრიზისული გეგმის თანახმად, კომპანიები გათავისუფლდნენ საშემოსავლო და ქონების გადასახდებისგან.
დეტალები ჩვენს ინფოგრაფიკაში
საქართველოში ტურიზმის სექტორში თვითდასაქმებულთა რაოდენობის ამსახველი მაჩვენებელი არ არსებობს. შესაბამისად, უცნობია, ჩვენი პროექტის გმირების მსგავსად, სულ რამდენი ადამიანი დარჩა შემოსავლის გარეშე.
ტურიზმის სააგენტოს ყოფილი უფროსი მაია სიდამონიძე კრიტიკულად აფასებს სფეროში შექმნილ მდგომარეობას და თვლის, რომ სახელმწიფომ დროულად და გააზრებულად უნდა გადადგას ნაბიჯები კრიზისიდან გამოსასვლელად და ტურიზმის გადასარჩენად.
ტურიზმის სააგენტოს ყოფილი უფროსი მაია სიდამონიძე კრიტიკულად აფასებს სფეროში შექმნილ მდგომარეობას და თვლის, რომ სახელმწიფომ დროულად და გააზრებულად უნდა გადადგას ნაბიჯები კრიზისიდან გამოსასვლელად და ტურიზმის გადასარჩენად.
2020 წლის დასაწყისში COVID-19-ის მიერ გამოწვეული ეპიდემია საქართველოში ჯერ მხოლოდ სასაუბრო თემა იყო. ვრცელდებოდა ათასი მითი და ლეგენდა ჩინეთის პროვინციაში, ვუჰანში, ღამურას წვნიანმა როგორ დაასნებოვნა ქვეყანა. უცხოურ გადაცემებს ვუყურებდით და ჩინეთის იზოლაცია ჩვენთვის, თითქოს, ფანტასტიკის სფეროდან იყო.
ძალიან მალე, თებერვლის ბოლოდან, კორონა ვირუსი ჩვენი ქვეყნისათვის რეალურ საფრთხედ იქცა. 2020 წლის მარტიდან დაიწყო თითოეული ჩვენგანის ცხოვრების წესისა და დღის რეჟიმის ცვლილება. დღემდე ცხოვრება ჩვეულ კალაპოტს არ დაბრუნებია და შესაძლოა, დიდი ხანი ვერ დაუბრუნდეს.
ჩვეული რიტმის აღდგენა მხოლოდ მაშინ იქნება შესაძებელი როდესაც მთავრობა შეძლებს, უპასუხოს ახალ გამოწვევებს და COVID-19-ს არა ჩაკეტილ და იზოლირებულ, არამედ ღია სივრცეებში ებრძოლოს. მანამდე, ტურიზმის სფერო მხოლოდ ადგილობრივი ტურისტებისა და საკუთარი თავის იმედად რჩება.
ძალიან მალე, თებერვლის ბოლოდან, კორონა ვირუსი ჩვენი ქვეყნისათვის რეალურ საფრთხედ იქცა. 2020 წლის მარტიდან დაიწყო თითოეული ჩვენგანის ცხოვრების წესისა და დღის რეჟიმის ცვლილება. დღემდე ცხოვრება ჩვეულ კალაპოტს არ დაბრუნებია და შესაძლოა, დიდი ხანი ვერ დაუბრუნდეს.
ჩვეული რიტმის აღდგენა მხოლოდ მაშინ იქნება შესაძებელი როდესაც მთავრობა შეძლებს, უპასუხოს ახალ გამოწვევებს და COVID-19-ს არა ჩაკეტილ და იზოლირებულ, არამედ ღია სივრცეებში ებრძოლოს. მანამდე, ტურიზმის სფერო მხოლოდ ადგილობრივი ტურისტებისა და საკუთარი თავის იმედად რჩება.
© ClickMedia 2020
